2 - حياى تقصير: يعنى شخص شرم مى‏كند مرتكب عملى گردد كه مقصّر واقع شود.
3 - حياى كرامت: شخص بزرگوار به سبب بزرگوارى و عزت نفس، از ارتكاب خلاف جلوگيرى مى ‏كند.
4 - حياى محبت: اين حيا ناشى از تابش شعاع محبت الهى بر قلب انسان است و اجازه مخالفت با حق را نمى ‏دهد.
5 - حياى هيبت: اين حيا ناشى از خشيت از خالق جهان است.


هر كس به اندازه معرفت خود از خدا به درجه و مرتبه‏اى از حيا دست مى‏يابد.

مراقب چشم باطن خود باشیم!


هنگامی که انسان، مدّت‌ها در تاریکی بماند و یا به علل دیگری چشم خود را ببندد و از نگاه کردن خودداری

کند؛قدرتِ دید خود را به تدریج از دست خواهد داد و سرانجام نابینا خواهد شد

دیدِ باطنِ انسان نیز، از این قانون مستثنی نیست؛ چشم‌پوشی مستمر از حقایق، و به کار نگرفتن عقل و خرد

در فهم واقعیّت‌ها، به تدریج چشمِ تیزبینِ عقل را ضعیف کرده و سرانجام نابینا می‌کند در حقیقت انسان خود و

با دست خود به این کار مبادرت می ورزد

؛ زیرا سنّت خداوند متعال آن است که هنگامی که نعمتی را عطا فرمود؛ آن را تغییر نمی‌دهد؛ مگر این که خود افراد آن را تغییر دهند:

«... إِنَّ اللَّهَ لا یُغَیِّرُ ما بِقَوْمٍ حَتَّى یُغَیِّرُوا ما بِأَنْفُسِهِمْ ...:

همانا خداوند بر هیچ گروهى آنچه را دارند (از نعمت و رفاه یا بلا و سختى) تغییر نمى ‏دهد تا آنكه آنان آنچه

را در خود دارند(از ایمان و كفر یا طاعت و فسق) تغییر دهند »

دو مساله ای که امروزه خیلی با آن روبه رو هستیم و بزرگترین چالش هر جامعه ایست مساله

خودنمایی و چشم چرانی

این دو مساله با هم ارتباط متقابل دارند و می توان گفت مکمل یکدیگرند به عبارتی طبق نظر متخصصان و روانشناسان و علمای اخلاق

،مهمترین عامل بروز چشم‌ چرانی در مردان ، حس خودنمایی زنان می باشد.

اسلام التفات و عنایت خاصی به حفظ عفت و حیا زن و مرد از بی بند و باریها نشان داده است

و علل و عوامل ایجاد آن را به شدت ممنوع کرده است.

از جمله آیاتی که خداوند در آن سفارش به حفظ چشمها از نگاههای منحرف می نماید آیه ای از سوره نور

است .خداوند در این آیات می فرماید:« قل للمؤمنین یغضو من ابصار هم و یحفضوا فروجهم ذلک ازکی ان الله خبیر بما یصنعون *

ای پیامبر ، به مردان با ایمان بگو که هنگام روبرو شدن با زنان چشمهای خود را از نگاههای آلوده به

شهوت بپوشانند و فروج و اندامشان را از کارهای زشت بازدارند … *

و قل للمومنات یقضضن من ابصارهنّ و یحفظن فروجهن و لایبدین زینتهنّ إلّا ما ظهر منها ؛

و ای رسول ، به زنان با ایمان بگو که هنگام برخورد با مردان دیدگان خود را از نگاههای آمیخته به شهوت

بپوشانند و فروج اندامشان را از کارهای زشت و ناپسند باز دارند و زینت و آرایش خود را جز آنچه

سهواظاهر می شود، بر بیگانه آشکار نسازند .»





از این آیه ها چنان برداشت می شود که خداوند متعال نگاه داشتن چشمان از مناظر شهوت انگیز را فقط

مخصوص مردان نمی داند و زنان را نیز از این عمل نهی می نماید . در این آیات پرهیز از چشم چرانی در

مردان و خودآرایی و خودنمایی در زنان مورد تأکید قرارگرفته و توجه ویژه و فراوانی به رعایت پوشش

مناسب خانمها و پرهیز از آشکار ساختن زیورآلاتشان مشاهدهمی شود؛ همچنین، در سوره احزاب نیز به خانم ها دستور می دهد:

« در محاورات روزمره حالت عادی داشته و با ناز و کرشمه و طنازی صحبت نکنید و در کوچه و خیابان

با بدن های نیمه عریان و لباس های بدن نما، ظاهر نشوید »